kaytazzade mehmed nazım ne demek?

Kaytazzade Mehmet Nazım, (d. 1857, Lefkoşa, Kıbrıs - ö. 1924, Lefkoşa), Kıbrıslı şair, yazar, bürokrat.

Hayatı

Kaynaklarda Kaytazzâde Mehmet Nâzım Efendi'nin 1857 yılında Lefkoşa’da doğduğu belirlenmiştir. Doğduğu yerde öğrenimini bitirdikten sonra 1884 yılında kamu hizmetine girdi ve sırasıyla Sakız Adası, Adana, İstanbul, İzmir ve Bursa’da görev yaptı.¹ 1914 yılında istifa ederek Kıbrıs’a döndü.

Bir süre İstanbul’da kaldıktan sonra şair, Lefkoşa Şer’iye Mahkemesi’nde kendisine verilen kâtiplik görevini ölüm tarihi olan 1924 yılına kadar devam ettirmiştir.

Eserleri

Mensur eserleri

Şâirin Kıbrıs’ta yayımlanan yerel gazetelerde çok sayıda gazel, şarkı, kıt’a vb. şiirleri yayımlanmıştır.

Kaytazzâde M. Nâzım’ın Kıbrıs gazetesinde 39 bölüm olarak tefrika edilen Yadigâr-ı Muhabbeti başlıklı romanı, aynı gazete tarafından 1893’te (veya 1894'te) neşredildi.² Bu, Kıbrıs Türk edebiyatının neşredilen ilk roman oldu. Bu romanın Latin harflerine transkripsiyonunu gerçekleştiren araştırmacı Harid Fedai'ye göre, Osmanlı topraklarında hissedilen Abdülhamid baskısı romana yansımış, Servet-i Funûn edebiyatının diğer örneklerinde olduğu gibi romanda da kentsoylu aydınların yaşamları, kişisel dramları konu edilmiştir.³ Yazarın yine Kıbrıs gazetesinde 12 bölüm halinde tefrika edilen yarım kalmış Leyle-i Visâl başlıklı ikinci bir romanı daha vardır. Birinci romanın konusu İstanbul’da, ikinci romanın konusu ise Sakız Adası’nda geçmektedir.

Yazarın 1892’de Yeni Zaman gazetesinde yayımlanan Âdem-î İhtiyâd başlıklı bir hikâyesi ile annesinin ölümü üzerine yazdığı ve yine Yeni Zaman'da tefrika edilen Feryâd-ı Garibâne başlıklı bir öyküsü bulunmaktadır.⁴ 1909 tarihli Netice-i İbtilâ başlıklı bir tiyatro oyunu kaleme almıştır.

Nazım eserleri

Kaytazzâde, Müftü Hasan Hilmi Efendi’den sonra aruz vezni kullanan Kıbrıslı şairlerin en güçlü temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. 19'uncu yüzyıl şairi olması nedeniyle hem divan şiirine, hem de Tanzimat Edebiyatı'na ait özellikler taşımaktadır.⁵ Şairin Kıbrıs’ta yayımlanan yerel gazetelerde çok sayıda gazel, şarkı, kıt’a türünde şiirleri yayımlanmıştır.

Kaytazzâde Mehmed Nâzım Efendi'nin şiirlerinden Mevlâna Celâleddîn-î Rûmî'ye büyük saygı duyduğu ve Mevlevîlik'e yürekten bağlı olduğu anlaşılmaktadır. Kaytazzâde Mehmed Nâzım Efendi'nin şiirleri arasında Mevlâna'ya yazılmış üç şiir ile bir beyit bulunmaktadır. Üç şiirden biri gazel, diğer ikisi ise kıta ve kıta-i kebire nazım şekilleriyle yazılmıştır.⁶

Tahassür başlıklı ikinci mersiye, hicrî 1311, miladi 1893 yılında hac fârizâsını yerine getirmek üzere gittiği kutsal topraklarda, Tûr’da vefat etmiş olan Lefkoşa Mevlevîhanesi Postnişîni Savfet Dede için yazılmıştır.⁷ Beş dörtlükten oluşan mersiye, Tahassür başlığından da anlaşılacağı gibi, şairin hasret ve üzüntüsünü dile getirmektedir. Kendisi de Mevlevî tarikatına bağlı olan Mehmet Nâzım Efendi, mürşîdinin vefâtından büyük bir üzüntü duymuştur. Şairin oğlu Gâlib ile zevcesi Zehra Hanım’ın vefâtları üzerine kaleme aldığı mersiye türünde bir kıt'ası daha bilinmektedir:

"Ciğer-pâremdi oğlum Gâlib‟im Zehrâ refîkamdı

İkisinden de dûr oldum ne Gâlib kaldı ne Zehrâ

Vücûdun inkılâb eyler nihâyet bir avuç hâke

Olursun sen de pey-rev anlara ey Nâzım-ı şeydâ"⁸

Kaytazzâde Mehmet Nâzım Efendi’nın 1909 tarihli Rûh-ı Mecrûh başlıklı şiir kitabı, 1993 yılında yeniden yayımlandı.⁹